JAPOŃSKIE ŚREDNIOWIECZE I FEUDALIZM
Michał Śliwka
Historia Japonii od czasów przedhistorycznych aż do okresu średniowiecza – to ciągła rywalizacja klanów zgrupowanych wokół dworu cesarskiego. Była ona głównie ukierunkowana na podbój północnych ziem zamieszkałych przez plemię Ajnów oraz na walce o posiadanie ziemi.
W tym okresie nie było jeszcze poczucia świadomości narodowej, lecz raczej poczucie przynależności do grupy, czy terytorium. Główną wartością była ziemia, której posiadanie oznaczało bogactwo i władzę. Także produkty rolne odgrywały wciąż główną rolę w wymianie, mimo istnienia pieniądza, lecz słabo rozpowszechnionego.
W VII wieku ziemia została upaństwowiona. Chłopi otrzymali działki ziemi ( handen) w zależności od liczebności rodziny. Ziemia ta przydzielana była dożywotnio, lecz nie można jej było odsprzedać. W ramach reformy w 743 roku zwolniono z podatków klasztory, pozwolono im oraz szlachcie ( samurajom) uzyskiwać ziemię na własność. Na własność mogła być także uzyskiwana ziemia zdobyta na Ajnach. Ponieważ ziemia państwowa obłożona była wielkimi podatkami, duże masy chłopskie przechodziły na służbę do szlachty – uzyskując na znacznie dogodniejszych warunkach dzierżawę ziemi.
Z czasem doprowadziło to powstania wielkich wielkich, faktycznie suwerennych ( ziemia to władza) obszarów magnackich zwanych „ shoen”, z własna armią chłopów-żołnierzy, własnym systemem sprawiedliwości, zasadami itp.
Sytuacja ta musiała wcześniej czy póżniej doprowadzić do rywalizacji o władze pomiędzy potężnymi klanami.
W pierwszej fazie walka o władzę rozegrała się pomiędzy rodami MINAMOTO a TAIRA. W 1185 roku klan Taira został rozgromiony i Minamoto Yoritomo powołał pierwszy wojskowy rząd „ bakufu”. Rząd ten w pierwszym okresie obejmował północne i wschodnie rejony Japonii. W 1192 roku Minamoto otrzymał od cesarza tytuł „ seiitaishogun” – wódz naczelny.
Jest to początek ery samurajskiej.
Dwór cesarski, słaby militarnie i bez środków na finansowanie silnej armii cesarskiej był zmuszony coraz bardziej ulegać presji prowincji i jej potężnych rodów.
Przez kolejne cztery wieki w Japonii toczyła się walka o ugruntowanie władzy samurajskiej , z której zwycięsko wyszła kasta wojowników. Okres ten jest pełen lokalnych wojen, zdrad, bitew. Jest to jednocześnie okres kształtowania się poczucia narodowego Japończyków, pojawienie się nauki zen, kształtowanie się etycznych zasad kodeksu „ Bushi-Do”.
Okres ten, mimo iż doprowadził do wykształcenia się poczucia narodowego i ukształtowania się państwowości – zwany jest okresem „ mappo” – okresem zamieszek i nieszczęść.
To japońskie długie średniowiecze dzielone jest na trzy okresy:
1185-1333, okres KAMAKURA ( od nazwy miejscowości, w której miały miejsce dwa najazdy mongolskie ( 1274, 1281). Wyczerpały one siłę bakufu, z czego skorzystał dwór cesarski – obalając go. Niestety, cesarz GO-DAIGO został szybko obalony przez samuraja ASHIKAGĘ TAGAUJI, który zorganizował kolejny rząd bakufu.
1336-1568, rządy roku ASHIKAGA i rywalizacja pomiędzy legalnym cesarskim Dworem Południowym, a Dworem Północnym. Po włączeniu się do walki o władzę potężnych rodów samurajskich doszło do powstania dyktatorskich rządów ODY NOBUNAGI i TYOTOMI HIDEYOSHIEGO w 1568 roku.
1603-1868, stałe rządy szogunatu klanu TOKUGAWA.
Na przykładzie tego zarysu historii Japonii możemy zauważyć jak wielkie i nieoczekiwane skutki może mieć wprowadzenie reform. Reforma ziemska z 743 roku miała w swym zamiarze poprawić sytuacje kraju. W rezultacie doprowadziła do powstania potężnych rodów samurajskich, które siłą rzeczy musiały siłę swą, tak gospodarczą jak i militarną ukierunkować na walkę o władzę. Pierwszym więc rezultatem reformy była faktyczna utrata władzy przez dwór cesarski. Lecz z kolei w wyniku ciągłych wojen o władzę potężnych klanów samurajskich na całym terytorium – doszło do zjednoczenia państwa i wykształcenia się świadomości narodowej, a nie tylko więzi ze swym rodem i terytorium.